Gặp những người lãnh trợ cấp thất nghiệp ở Sài Gòn

Văn Lang/Người Việt

Một ngày cuối tháng 5, chúng tôi tới địa chỉ 153 đường XVNT, gần ngã tư Hàng Xanh, đây là địa điểm giới thiệu việc làm và chi trả trợ cấp cho những người thất nghiệp tại Sài Gòn.

Trước văn phòng bảo hiểm thất nghiệp ở Sài Gòn. (Hình: Văn Lang/Người Việt)

Chúng tôi ngạc nhiên vì lượng người đi làm thủ tục rất đông mà hầu hết là giới trẻ. Hỏi thăm, một cô gái cho chúng tôi biết là chính sách bảo hiểm thất nghiệp tại Việt Nam mới chỉ được bắt đầu từ ngày mùng 01 tháng 01 năm 2009, do vậy người lãnh trợ cấp thất nghiệp “thâm niên” mấy cũng không vượt quá 3 năm.
Hỏi thêm, cô gái cho chúng tôi biết cô tên D, quê ngoài Quảng Ngãi, là nhân viên bán hàng cho một siêu thị, đã có gần 3 năm đóng bảo hiểm thất nghiệp, nay cô nghỉ việc thì cô được lãnh 60% lương tháng căn bản của 3 tháng. Còn những người đóng trên 3 năm thì được lãnh 60% của 6 tháng lương, còn hai mức nữa là trên 72 tháng và trên 144 tháng, nhưng hiện nay hai mức này thuộc thì... tương lai.
Cô D cũng cho chúng tôi biết là tất cả người lao động có hợp đồng lao động từ 1 năm trở lên thì đều tham gia đóng bảo hiểm thất nghiệp, theo hình thức người lao động đóng 1% lương căn bản của mình, doanh nghiệp sử dụng lao động đóng 1% trên lương của người lao động và nhà nước hỗ trợ 1% cho quỹ thất nghiệp, tổng cộng là 3% trên mức lương căn bản của người lao động.
Như vậy đóng nhiều hưởng nhiều, đóng ít hưởng ít, dựa trên chỉ số lương căn bản, như lương chính của cô chỉ có 2 triệu một tháng.
Chúng tôi thắc mắc là sao cô D có vẻ “rành” về luật dữ vậy? Cô mỉm cười cho chúng tôi biết là trước khi nghỉ việc cô đã đăng ký thi vô trường cao đẳng chuyên ngành kế toán, và luật lao động là một phần bắt buộc trong chương trình học của cô.
Hỏi thăm, là sau này ra trường cô D ở lại Sài Gòn tìm việc hay trở về quê ? Cô D cho biết là nhà cô cách khu công nghiệp Dung Quất có 8 cây số, nếu mà xin được việc ở đây, gần nhà thì không gì bằng. Nhưng cô cho biết là “không hy vọng” vì hoặc phải có tiền, hoặc “con ông, cháu cha” chứ “thấp cổ, bé miệng” như cô thì Sài Gòn vẫn là thiên đường tìm việc cho giới trẻ.
Chúng tôi chỉ căn phòng đầy những người trẻ tuổi đi làm thủ tục lãnh trợ cấp thất nghiệp tỏ ý không tin, cô D cười ngất, cho biết:”Thực ra tuổi trẻ thích bay nhảy, đổi công việc là lẽ thường, trong khi chờ việc mới họ đi lãnh trợ cấp thất nghiệp, coi như tiền của mình thì mình lấy lại.”
Chúng tôi “tròn mắt” tưởng là những người đã đi tìm việc làm mới mà không được thì mới được lãnh trợ cấp thất nghiệp chứ? Cô D cho biết, luật ở Việt Nam là có quyết định thôi việc, trong vòng 7 ngày đem nộp cho bảo hiểm thất nghiệp cùng với sổ bảo hiểm xã hội, họ xét duyệt thấy đã đóng bảo hiểm đầy đủ mà trong vòng 15 ngày kể từ ngày xét duyệt chưa có việc làm mới thì họ tiến hành chi trả tiền thất nghiệp.
Việc trả tiền qua thẻ ATM do ngân hàng Ðông Á cấp và hàng tháng người thất nghiệp tới trình diện báo cáo tình hình công việc, nếu vẫn chưa có việc làm thì bảo hiểm tiếp tục chi trả cho tới hết mức.
Vẫn theo cô D, có người đã có việc làm mới nhưng vẫn đi trình diện để lãnh tiền hàng tháng mà bên bảo hiểm thất nghiệp không kiểm tra, phát hiện được, lý do là không có phần mềm quản lý lao động được cập nhật hàng ngày, hàng tháng, hàng quý. Còn người lao động thì nghĩ đơn giản là họ đóng tiền thì họ lấy lại, chứ để đó thì nó cũng “bay hơi” mất tăm thôi.
Một thanh niên khác cho hay anh ta là tài xế lái xe cho một bà phó giám đốc của một công ty liên doanh đóng tại Long An. Bà sếp của anh vì đấu đá nội bộ bị điều ra chi nhánh mới mở tại Hà Nội nên anh bị mất việc. Anh chàng tên Long, nhà ở tại quận 11, anh chàng cũng cho biết là lúc đầu ngán chuyện làm thủ tục, phải chạy tới chạy lui do vậy tính bỏ luôn không thèm lãnh trợ cấp, bị bạn bè chửi là “ngu” và bày cho cách là xin chuyển hưởng trợ cấp về Sài Gòn vậy là khỏi phải lo đi Long An làm thủ tục.
Long cũng cho chúng tôi biết là ở Sài Gòn tuy đông nhưng mà làm việc bài bản có trật tự chứ không “lu-xu-bu” như là ở Long An.
Chúng tôi cũng gặp một bác lớn tuổi đi xin lãnh trợ cấp thất nghiệp, bác nói giọng buồn bã: “Lãnh tiền lần này với tôi có lẽ là lần cuối, vì đã sắp 60 rồi, công ty nào còn muốn mướn tôi nữa?” Chúng tôi cũng không dám hỏi gì thêm cho tương lai của một người đã “ngựa nản chân bon...

Mỗi ngày có hàng trăm người đợi làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp. (Hình: Văn Lang/Người Việt)

Bên bảo hiểm thất nghiệp cho biết năm 2010 đã chi trả cho 53,003 người với 179 tỉ đồng, năm 2011 chi trả cho 88,326 người với 410 tỉ đồng, quý 1 năm 2012 chi trả cho 16,000 người dự báo quý 2 sẽ tăng mạnh và lo ngại với đà thất nghiệp tăng nhanh bảo hiểm mất khả năng chi trả nếu không có nguồn hỗ trợ, bổ sung.
Và bảo hiểm cũng cho biết đã phát hiện 157 trường hợp đã có việc làm mới vẫn đi lãnh trợ cấp thất nghiệp với tổng số tiền chi là 500 triệu đồng nhưng chỉ thu hồi được 21 trường hợp với vẻn vẹn có... 18 triệu đồng.
Theo tìm hiểu của chúng tôi nhiều công nhân trong các doanh nghiệp nhỏ không được lãnh trợ cấp thất nghiệp vì chủ phá sản bỏ trốn không chốt lương cho công nhân, hoặc có những doanh nghiệp nợ tiền bên bảo hiểm lên tới nhiều tỉ do vậy công nhân trong các doanh nghiệp này không đủ điều kiện lãnh trợ cấp, dù hàng tháng họ vẫn bị chủ trừ lương với lý do là... đóng bảo hiểm.