25 June 2013
T/S Alan Phan
Đồng Đăng đây, nọ Bình Tường
Song song đôi mặt như gương với hình
Bên ni biên giới là mình
Bên kia biên giới cũng tình quê hương…(Thơ Tố Hữu)
Trong cuộc phỏng vấn ngày 19/6/2013 với
RFI, và trong cuộc điều trần tại Quốc Hội Mỹ trước đó, G/S Carl Thayer
đã phân tích và kết luận là Việt Nam đã chọn Trung Quốc làm đối tác
chiến lược căn bản, nhất là trong các vấn đề chính trị và kinh tế; do
đó, vai trò của Âu Mỹ sẽ mờ nhạt tại Việt Nam trong tương lai. Các diễn
biến gần đây cho thấy GS Thayer khá chính xác trong việc chuần mạch.
Bộ trưởng ngoại giao Phạm Bình Minh
tuyên bố là quan hệ Việt-Trung đã đi vào một bước ngoặt mới rất tích cực
sau chuyến viếng thăm của Chủ Tịch nước Việt qua Trung Quốc. Dù là viên
tướng Bắc Việt đầu tiên thăm Ngũ Giác Đài, Tổng Tham Mưu Trưởng Đỗ Bá
Tỵ đã minh định rõ quan điểm của mình trước đó,” Việt Nam và Trung Quốc
là hai nước láng giềng núi liền núi, sông liền sông. Mối tình hữu nghị
Việt-Trung, tài sản vô giá do chủ tịch Hồ Chí Minh và chủ tịch Mao Trạch
Đông sáng lập và dày công vun đắp đã ngày càng phát triển mạnh mẽ và
được nâng lên thành quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện.”
Nhiều bạn BCA hỏi thăm về hệ quả của
bước ngoặt này trong nền kinh tế tài chánh sắp đến. Nếu Hiệp Định Thương
Mại Xuyên Thái Bình Dương (TPP) sẽ không xẩy ra, liệu kinh tế Việt Nam
có phục hồi vào 2015 như dự đoán? Những ngành nghề và phân khúc thị
trường nào sẽ phát triển, và ngược lại? Thành phần nào sẽ hưởng lợi, và
ngược lại? Liệu môi trường vĩ mô có giúp cho các doanh nghiệp tư nhân
hay ngược lại? Chúng ta nên đầu tư tiền nhàn rỗi vào đâu?
Con đường mới
Trước hết, xin thưa rõ là tôi sẽ không
bình luận gì về ảnh hưởng của sự lựa chọn này trên địa chính trị hay các
uẩn khúc phía sau. Đây là vùng cấm kỵ và tôi cũng không có thông tin
ngoài luồng nào. Nếu thuần túy nhìn về khía cạnh kinh tế thì tôi cho
rằng đây là một quyết định tích cực. Tôi luôn than phiền về “con thuyền
không bến” của một nền kinh tế “dở dở ương ương”, nửa thị trường nửa xã
hội nửa tả pín lù. Ít nhất, các nhà lãnh đạo xứ này đã không còn dặm
chân tại chỗ và quyết định lái chiếc xe ra khỏi bùn lầy và đi về hướng
…Trung Quốc. Đi đâu thì đi, nhưng chúng ta sẽ được …chuyển dịch.
Đây là một con đường mới, vì Trung Quốc
không theo nền kinh tế thị trường của toàn cầu hay có định hướng XHCN
như Việt Nam ta. Nền kinh tế chính trị Trung Quốc được mô tả như là một
mô hình…có tính chất Trung Quốc…nói nôm na là…chủ nghĩa Đại Hán đại đồng
(không khác gì lắm với chiêu bài Đại Đông Á của phát xít Nhật vào thế
chiến thứ 2). Thực ra, kinh tế Trung Quốc rất tư bản (kiểu hoang dã và
bè nhóm), không có định hướng xã hội dù vẫn trưng cờ CS và cũng không là
kinh tế do thị trường quyết định mà là do sự vận hành tùy tiện của quan
chức Trung Ương và địa phương.
Ảnh hưởng của Trung Quốc
Vì chúng ta đi theo con đường Trung Quốc
thì viễn cảnh của mọi ngành và mọi người sẽ không khác xa với Trung
Quốc bao nhiêu. Bức tranh tổng thể của một Việt Nam đi sau Trung Quốc 15
năm sẽ được sao chép giống một tỉnh trung bình của Trung Quốc vào 2000,
với nhiều tiến bộ hơn về IT và mậu dịch, nhưng cũng nhiều tổn hại hơn
về môi trường và an toàn thực phẩm.
Cái lợi lớn nhất khi hai kinh tế
Việt-Trung hội nhập là sự ổn định của chánh sách. Dường như mọi doanh
nhân đều hiểu các quy trình hành chánh và liên hệ chánh trị cần có cho
những phi vụ, từ doanh nghiệp nhà nước đến công ty tư nhân. Như cái bánh
khi hoàn tất (hay chưa hoàn tất), các phần chia chác cho khách ẩm thực
đã được quyết định từ trước. Không gì bất ngờ.
Cái hại lớn nhất là hàng hóa và đầu tư
Trung Quốc sẽ tràn ngập, tỷ lệ mậu dịch và gia công sản xuất sẽ lớn hơn
con số 80% hiện nay. Doanh nhân Việt nam sẽ giữ vai trò lép vế và phần
bánh lớn nhất sẽ thuộc về doanh nhân Trung Quốc. Quan trọng hơn, Trung
Quốc có thể xuất khẩu “ô nhiễm môi trường” qua Việt Nam, trước hết bằng
những công nghệ lạc hậu và sử dụng nhiều năng lượng.
Tệ hại hơn nữa là sự “rút ruột” những
tài nguyên như lâm sản, khoáng sản và nông hải phẩm. Trong khi đó, các
thương hiệu của thực phẩm Việt Nam có thể bị hoen ố như Trung Quốc trong
các thị trường xuất khẩu Âu Mỹ.
Phân khúc và thành phần hưởng lợi
Giống như Trung Quốc, những ngành nghề
thăng hoa trong nền kinh tế này sẽ gồm các doanh nghiệp nhà nước, các dự
án khủng có chánh phủ bảo kê, các ngân hàng và định chế tài chánh, các
công ty BDS, các doanh nghiệp khai thác khoáng sản, lâm sản, các hãng
cung cấp dịch vụ viễn thông, các nhà sản xuất công nghiệp có ưu tiên về
độc quyền hay liên hệ…
Với sự tiếp tay của các tập đoàn lớn
Trung Quốc, nhiều doanh nhân Việt trong các ngành nghề nói trên sẽ kiếm
tiền nhiều hơn (Forbes sẽ đăng cai thêm vài ông bà tỷ phú đô la). Nhập
siêu vẫn cao vì phần lớn kỹ nghệ Việt có bản chất là gia công, tuy nhiên
thị trường lớn của Trung Quốc cũng sẽ hấp thụ thêm rất nhiều hàng Việt.
Ngành du lịch cũng sẽ hưởng lợi vì doanh
nhân Trung Quốc sẽ tự tay khai thác thị trường này qua các tours dành
cho du khách Trung Quốc. Bù lại, du khách Âu Mỹ sẽ rút lui vì họ thường
“kỵ đụng độ” với du khách Tàu. Tóm lại, số lượng khách sẽ đông hơn nhiều
nhưng chất lượng khách sẽ giảm mạnh.
Những ngành nghề bị thử thách
Trong một nền kinh tế mà DNNN và các
nhóm lợi ích chi phối, những doanh nghiệp nhỏ lẻ tư nhân (SME) sẽ không
cạnh tranh nổi để thu hút các nguồn lực như tài chánh, thị trường, nhân
sự, giấy phép…và sẽ nắm một vai vế thứ yếu. Ngoài những doanh nghiệp làm
việc trực tiếp cho chánh phủ và Trung Quốc, các ngành nghề sản xuất
cũng như dịch vụ sẽ không phát triển nổi. Số người khởi nghiệp kinh
doanh sẽ ít dần và môi trường nuôi dưỡng sáng tạo trên thương trường sẽ
bị bào mòn.
Nền kinh tế Việt sẽ tiếp tục xếp hạng
cuối tại ASEAN về thu nhập cá nhân, về khả năng cạnh tranh, về thị phần
quốc tế, về hiệu quả đầu tư…so với các nước láng giềng. Vời Trung Quốc,
chúng ta sẽ giữ khoảng cách 15 năm sau họ.
Nông nghiệp có thể phát triển mạnh hơn
nhờ đầu tư Trung Quốc; tuy nhiên, tỷ lệ lợi nhuận cho nông dân có thể
giảm khi các thương lái Trung Quốc kiểm soát thị trường. Vả lại, nông
nghiệp không phải là điểm mạnh của nền kinh tế Trung Quốc.
Môi trường sống
Mối quan tâm mà các chuyên gia kinh tế
phải cảnh báo là vấn đế an toàn thực phẩm và nạn ô nhiễm toàn diện trên
không khí và các nguồn nước. Đây là vấn nạn lớn nhất của Trung Quốc vì
chánh phủ Tàu không cách nào giải quyết được. Việc tạm ngưng các giấy
phép kinh doanh cho những doanh nghiệp Trung Quốc gây ô nhiễm nặng sẽ
đẩy họ đi tìm những quốc gia “dung thứ” cho những lạm dụng này. Việt
Nam, Kampuchia và Lào là 3 nơi gần nhất.
Trong khi đó, có thể nói “thế lực thù
địch” lớn nhất của chế độ và xã hội Trung Quốc không phải là Mỹ hay các
nhà đối lập. Đó là sự an toàn thực phẩm. Các cha mẹ có con trẻ phải bay
qua các nước Nhật, Hàn, Thái Lan hay Hong Kong, Macau…để khuân sữa bột
về. Các tầng lớp có tiền than phiền hàng ngày trên những blogs cá nhân
là họ không còn thưởng thức hương vị của bất cứ món ăn gì…vì sợ. Sự bất
an do hóa chất, nguyên liệu đểu, cách pha nấu, vi phạm luật nhờ “lại
quả”…gây ra trên thực phẩm là một sự bất an chia đều trên mọi thành phần
dân chúng (già trẻ lớn bé, nam nữ giàu nghèo). Cái stress hiện diện 3, 4
lần mỗi ngảy sẽ hủy hoại tinh thần những con người mạnh mẽ nhất.
Trên hết là sự hiện diện liên tục của
nền văn hóa tham lam, vô cảm và giả dối trên mọi hành vi xử thế; cũng
như tư duy lợi ích cá nhân luôn đặt lên trên luật pháp và xã hội. Một xã
hội như vậy sẽ kéo dài đến bao lâu? 92 năm đă qua tử ngày Mao sáng lập
đảng CS Trung Quốc. Liệu các lãnh đạo hiện tại có thể kéo dài tuổi thọ
thêm 92 năm nữa? Nếu được, đó sẽ là một phép lạ vĩ đại nhất trong lịch
sử nhân loại…
No comments:
Post a Comment